Jak żaba pokonała wiśnię

Temat wojny na Dalekim Wschodzie to jeden z najsłabiej rozpropagowanych wątków dotyczących II Wojny Światowej, zwłaszcza w Polsce. Wynika to z tego, iż walki te były na tyle odległe, że wydaje się nam, iż nas nie dotyczyły. Dla Polaków najważniejsze było to, co działo się w Polsce, a nie na odległym Pacyfiku.

Starsze pokolenia pamiętają z lekcji historii  jedynie tematy dotyczące „jedynego słusznego i decydującego frontu” – Frontu Wschodniego, gdzie potężny Związek Radziecki rozgromił faszystów. Oczywiście, Stany Zjednoczone i Wielka Brytania również walczyły po stronie ZSRR, ale jakoś tak niemrawo, a ich działania były mało znaczącymi epizodami. Temat wojny na Pacyfiku to już kompletnie nieważny detal, na który wystarczyło poświęcić jeden akapit, na końcu którego i tak ostatecznie wychodziło na to, że to w końcu Kraj Rad pokonał militarystów japońskich w Mandżurii, a sama wojna na tych terenach jawiła się jako niepociągająca za sobą większych ofiar. Cel propagandy był bardzo prosty – to niezwyciężona Armia Czerwona pokonała faszyzm, czy to pod sztandarami ze swastyką czy też Wschodzącego Słońca. Dopiero po latach na ekrany kin weszły takie filmy jak „Tora! Tora! Tora!” czy „Most na rzece Kwai”, a na półki księgarni trafiły wspomnienia weteranów ciężkich walk na Pacyfiku. Na wielu podziałało to jak kubeł zimnej wody.

Młodsze pokolenie, którego jestem przedstawicielem, dostało szansę zaznajomienia się z okrutną rzeczywistością walk na Dalekim Wschodzie: na półkach księgarni leżą dziesiątki książek, traktujących o walkach na Guadalcanal, Iwo Jimie czy Okinawie, na ekrany kin trafiają kolejne filmy, wydawane są gry komputerowe. I teraz każdy, kto choć trochę interesuje się historią II Wojny, doskonale wie o tym, jakim piekłem były walki na maleńkich atolach czy wysepkach, gdzie amerykańscy piechurzy krok po kroku, bunkier po bunkrze, jaskinia po jaskini, wzgórze po wzgórzu zdobywali teren w walce z gotowymi na śmierć żołnierzami japońskiego Cesarza.

Jednym z takich pól bitew stała się maleńka, wulkaniczna wysepka Iwo Jima. Amerykańscy sztabowcy liczyli na przejęcie tego skrawka tereny, by zagospodarować go na bazę dla myśliwców, mających eskortować ciężkie bombowce aż do samego Tokio i z powrotem. Realizując taktykę „żabich skoków” Amerykanie posuwali się od 1943r. coraz dalej na północ, przybliżając się do serca Nipponu i zajmując kolejne wysepki. Jak to określił pewien redaktor, żaby mają to do siebie, że skaczą daleko i sprężyście, a lądują lepiej niż Adam Małysz. Jednak w wypadku wymienionej wyżej bitwy, żaba wylądowała na kamieniu. I to dość twardym.

Dzień 19 lutego 1945 roku był dość niezwykłym dniem, gdy do plaż małej wyspy zbliżały się setki okrętów, każdy wiozący kilkudziesięciu żołnierzy. Każdy z nich był przekonany, że zajęcie skrawka ziemi pokrytego popiołem wulkanicznym będzie krótkim spacerem, po którym wrócą na tropikalne plaże w swoich bazach – w końcu nie na darmo samoloty bombardowały cel od trzech miesięcy, a marynarka ostrzeliwała go przez trzy dni ze wszystkich luf. Żaden z nich nie przeczuwał, że spotka ich tam piekło.

Gdy wylądowali, napotkali na ciszę, zapadając się po kolana w popiele wulkanicznym, czołgi i pojazdy grzęzły, należało utorować im drogę, sprawdzić plaże i zabezpieczyć teren. Gdy dowódcy wysłali swoje jednostki w głąb lądu, rozpoczął się koszmar.

Każdy pagórek, każde załamanie terenu, każdy stos kamieni zaczął błyskać ogniem, na plaże zaczęły spadać setki pocisków wszelkich możliwych kalibrów. Ginęły całe drużyny i plutony doświadczonych weteranów poprzednich walk – na Saipanie, Guamie czy Tarawie. Japoński dowódca, gen. Tadamichi Kuribayashi, doskonale wyszkolił swoich ludzi. Każdy metr kwadratowy wyspy mógł być ostrzeliwany ze wznoszącej się nad wyspą Góry Suribachi.

Bitwa o dwadzieścia kilometrów kwadratowych trwała czterdzieści dni. Z liczącego dwadzieścia dwa tysiące ludzi japońskiego garnizonu przeżyło zaledwie tysiąc. Straty amerykańskie były jeszcze wyższe – prawie siedem tysięcy poległych, dziewiętnaście tysięcy rannych i dziesiątki tysięcy okaleczonych psychicznie do końca życia. Walki na lotniskach, w wąskich tunelach i przejściach, szturmy kolejnych linii umocnień, w których nie mogła Amerykanom pomóc posiadana przewaga w sprzęcie, zajęły im ponad miesiąc. Ginęli setkami tuż u wrót Japonii, na „krótkim spacerze”, przeszyci seriami ciężkiej broni maszynowej, rozrywani granatami, przebijani bagnetami, wykrwawiający się w swoich dołkach z poderżniętymi gardłami. Obrońcy zalewali marines burzą ognia i stali z setek dział i moździerzy, niszcząc dziesiątki pojazdów, wycinając w pień całe plutony i kompanie. Na wydające się bezpiecznymi okręty spadały formacje japońskich samolotów z pilotami-samobójcami – kamikaze, które zadały flocie amerykańskiej spore straty, wbijając się w ich pokłady. Wyspa przypominała pole śmierci. Po bitwie jeden z korespondentów wspominał: „Wielkie, granatowe muchy oblepiają gałęzie drzew. Jest ich tyle, że może to budzić grozę. Nie fruwają, nie bzyczą. Nie sposób ich przegonić z gałęzi, trzymają się kurczowo. Są tak przejedzone…”.

Kolejna kampania, która – jak się okazało – była ostatnią wielką bitwą II Wojny Światowej – zajęła Jankesom prawie trzy miesiące. Mam tu na myśli leżącą na południe od Kiusiu Okinawę, gdzie walki były bliźniaczo podobne do tych na Iwo Jimie. Żołnierze ginęli tak samo często i z taką samą bezwzględnością zabijali wrogów. Walki na Okinawie jej uczestnicy wspominają jako największy horror swojego życia. Jeden z  weteranów tej bitwy, szeregowy Eugene Sledge z 1. Dywizji Piechoty Morskiej wspominał o momencie luzowania wymęczonych w boju innych oddziałów. I zapamiętał tylko puste oczy żołnierzy, którzy chcieli się stamtąd wyrwać. Jeden z nich, zagadnięty przez Sledge’a, odpowiedział tylko jednym zdaniem: „Tam jest piekło, stary”. Amerykanie walczyli w ulewnym deszczu, po kolana w błocie, a nazwy takie, jak Yaetake, Głowa Cukru czy Linia Shuri wryły się w pamięć każdemu z weteranów.

W tym czasie setki tysięcy ich kolegów świętowało zwycięstwo w Europie, tańcząc z dziewczynami, chodząc do kin w oświetlonym jasno Paryżu i Brukseli i pijąc whisky. Jednak na Pacyfiku piekło wciąż trwało. Wspomniany wyżej Sledge wspominał to tak: „8 maja nazistowskie Niemcy podpisały akt bezwarunkowej kapitulacji. Przekazano nam tę podniosłą informację, lecz w zestawieniu z własną niedolą i zagrożeniem nikogo to zbytnio nie obchodziło. Najczęstszy komentarz, jaki słyszałem, brzmiał: >>I co z tego?<< (...) Hitlerowskie Niemcy mogły równie dobrze leżeć na księżycu.” W bitwie zginęło ponad dwanaście tysięcy Amerykanów, ponad sto tysięcy Japończyków i sto pięćdziesiąt tysięcy cywilów – mieszkańców wyspy. Była to także jedna z niewielu bitew, podczas której zginęli głównodowodzący obu stron. Dowódca strony amerykańskiej, generał Simon Bolivar Buckner zginął w wyniku ostrzału japońskiej artylerii 18 czerwca 1945 roku, trzy dni przed zakończeniem walk. Jego przeciwnik, japoński generał Mitsuru Ushijima, popełnił rytualne samobójstwo 22 czerwca 1945 roku. Gen. Buckner do dziś pozostaje najwyższym rangą amerykańskim dowódcą, który poległ na polu bitwy.

Można sobie zadać pytanie – po co było to wszystko? Jaki był sens w traceniu tysięcy ludzi w walkach o małe, nic nie znaczące wyspy, skoro i tak wojnę zakończyły bomby atomowe? Cóż, dziś po 69 latach jest nam łatwo odpowiedzieć na to pytanie. Jednak w 1945 roku zakładano, że wyspy te posłużą jako bazy, z których miał ruszyć desant na macierzyste Wyspy Japońskie. Zakładano utratę ćwierci miliona żołnierzy alianckich i śmierć przynajmniej miliona Japończyków. Gdy ten temat przewija się we wspomnieniach weteranów walk na Pacyfiku, szczególnie na Iwo Jimie i Okinawie, jest on wspominany jako najgorszy koszmar, jaki może się przyśnić. Wielu żołnierzy jeszcze przed zrzuceniem bomby atomowej na Hiroszimę spisało swoje testamenty ze strachu, że już nigdy nie wrócą do domu.

Mimo, że do inwazji ostatecznie nie doszło, a wojna na Dalekim Wschodzie zakończyła się na polach Mandżurii i na niebie nad Hiroszimą i Nagasaki, należy oddać sprawiedliwość sensowności walk o dwie małe wysepki. Założone tam bazy wojsk amerykańskich pomogły uratować tysiące załóg bombowców, które mogły czuć się bezpieczne, eskortowane przez setki myśliwców aż nad Tokio, które mogły lądować na lotniskach na tych wyspach bez konieczności wodowania w oceanie, które nie zostawały wreszcie zestrzelone przez japońskie samoloty. Pułkownik Paul Tibbets, pilot bombowca, który zrzucił bombę atomową na Hiroszimę, oceniał ilość uratowanych ludzi na ponad dwadzieścia tysięcy, którzy mogli spaść wraz ze swymi samolotami nad Japonią, utonąć w wodach Pacyfiku, czy dostać się do oznaczającej śmierć japońskiej niewoli.

W końcu, po blisko czterech latach krwawych zmagań, taktyka „żabich skoków” pokonała Krainę Kwitnącej Wiśni, pokrywając reduty obrony ciałami jej synów, którzy woleli zginąć, niż się poddać.

I dlatego nie należy nigdy zapominać o tych setkach tysięcy poległych na dalekim teatrze działań, czy to na sopkach Mandżurii, czy to na piaskach Okinawy, czy też w dżunglach Peleliu. Amerykańscy chłopcy bili się naprawdę – odwrotnie od twierdzeń propagandy, która umniejszała jak mogła zmagania USA na Dalekim Wschodzie.

Dowodem na to są kampanie na Iwo Jimie i Okinawie – dwóch małych, spokojnych dziś wysepkach.